Trình tự, thủ tục công chứng là yếu tố bảo đảm tính hợp pháp và giá trị chứng cứ của văn bản công chứng. Tuy nhiên, trong thực tiễn hành nghề, không ít trường hợp văn bản đã được công chứng nhưng sau đó bị yêu cầu hủy do vi phạm trình tự công chứng. Việc vi phạm này có thể xuất phát từ lỗi chủ quan hoặc khách quan của công chứng viên, nhưng đều tiềm ẩn rủi ro pháp lý nghiêm trọng cho các bên tham gia giao dịch. Bài viết sau phân tích căn cứ pháp luật và hậu quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng do công chứng viên vi phạm trình tự.
>>> Xem thêm: Trải nghiệm một ngày làm việc ởvăn phòng công chứng — có gì đặc biệt?
1. Trình tự công chứng được pháp luật quy định như thế nào?
Trình tự công chứng là tập hợp các bước bắt buộc mà công chứng viên phải tuân thủ khi thực hiện công chứng hợp đồng, giao dịch.
Theo “Điều 40 và Điều 41 Luật Công chứng 2014”, trình tự công chứng bao gồm tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra giấy tờ, soạn thảo hoặc kiểm tra dự thảo hợp đồng, đọc lại nội dung, giải thích quyền và nghĩa vụ, xác nhận ý chí tự nguyện và ký trước mặt công chứng viên.
Việc không tuân thủ đầy đủ các bước này có thể bị coi là vi phạm trình tự công chứng.
2. Các dạng vi phạm trình tự công chứng thường gặp
2.1. Không kiểm tra đầy đủ hồ sơ, giấy tờ
Công chứng viên không xác minh tính hợp pháp, tính xác thực của giấy tờ mà vẫn tiến hành công chứng là vi phạm nghiêm trọng trình tự nghiệp vụ.
Theo “Điều 7 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên phải chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của văn bản công chứng.
2.2. Không trực tiếp chứng kiến việc ký kết
Một số trường hợp các bên không ký trước mặt công chứng viên hoặc ký trước nhưng không được xác nhận đúng quy định.
Theo “Điều 48 Luật Công chứng 2014”, việc ký kết hợp đồng phải được thực hiện trước mặt công chứng viên, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
2.3. Không giải thích quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý
Nếu công chứng viên không giải thích rõ nội dung hợp đồng, đặc biệt đối với các giao dịch phức tạp, thì khó có thể xác định ý chí tự nguyện thực sự của các bên.
Đây là một dạng vi phạm trình tự công chứng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu lực giao dịch.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn lựa chọn đơn vịdịch vụ sổ đỏ uy tín và chuyên nghiệp
3. Vi phạm trình tự công chứng có đương nhiên làm văn bản bị hủy không?
Không phải mọi vi phạm đều dẫn đến việc hủy văn bản công chứng.
Chỉ khi vi phạm trình tự công chứng là vi phạm nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến ý chí tự nguyện, năng lực hành vi, quyền lợi của các bên hoặc làm sai lệch nội dung giao dịch, thì văn bản công chứng mới có căn cứ bị hủy.
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi được xác lập một cách tự nguyện, hợp pháp.
4. Căn cứ pháp luật để hủy văn bản công chứng do vi phạm trình tự
Việc hủy văn bản công chứng phải được thực hiện thông qua Tòa án.
Theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu thì không còn giá trị pháp lý. Khi xác định có vi phạm trình tự công chứng làm ảnh hưởng đến hiệu lực giao dịch, Tòa án có thể tuyên hủy văn bản công chứng.
5. Trách nhiệm của công chứng viên khi vi phạm trình tự công chứng
5.1. Trách nhiệm dân sự
Theo “Điều 38 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên phải bồi thường thiệt hại nếu do lỗi của mình gây thiệt hại cho người yêu cầu công chứng.
Trong trường hợp lỗi của công chứng viên là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc hủy văn bản công chứng, trách nhiệm bồi thường có thể phát sinh.
5.2. Trách nhiệm kỷ luật và nghề nghiệp
Ngoài trách nhiệm dân sự, công chứng viên vi phạm trình tự có thể bị xử lý kỷ luật theo quy định của Luật Công chứng và quy tắc đạo đức hành nghề công chứng.
6. Quyền của các bên khi phát hiện vi phạm trình tự công chứng
Khi phát hiện vi phạm trình tự công chứng, các bên có quyền:
Yêu cầu giải thích, khiếu nại hành vi công chứng;
Khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy văn bản công chứng;
Yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có căn cứ.
Theo “Điều 10 Luật Công chứng 2014”, người yêu cầu công chứng có quyền khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của công chứng viên.
Kết luận
Hủy văn bản công chứng do công chứng viên vi phạm trình tự là cơ chế pháp lý nhằm bảo đảm tính nghiêm minh và an toàn của hoạt động công chứng. Tuy nhiên, vi phạm trình tự công chứng chỉ dẫn đến việc hủy văn bản khi vi phạm đó mang tính nghiêm trọng và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu lực giao dịch. Việc nhận diện đúng bản chất vi phạm giúp các bên bảo vệ quyền lợi hợp pháp và hạn chế tranh chấp kéo dài.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
