Người cao tuổi, đặc biệt là những người từ 70 tuổi trở lên, thường có mong muốn sớm sắp xếp tài sản để lại cho con cháu. Tuy nhiên, trong quá trình công chứng văn bản thừa kế, tình trạng sức khỏe, năng lực nhận thức và hành vi của người lập thừa kế là yếu tố cực kỳ quan trọng. Việc công chứng văn bản thừa kế hợp pháp cho người già yếu vẫn có thể thực hiện được nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp luật, đặc biệt là về năng lực hành vi dân sự và ý chí tự nguyện.
⚖️ Căn cứ pháp lý về công chứng thừa kế cho người già
Khoản 1 Điều 656 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép.”
Khoản 2 Điều 42 Luật Công chứng 2024 quy định:
“Công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng và từ chối công chứng nếu thấy không đủ điều kiện.”
Khoản 2 Điều 5 Luật Người cao tuổi 2009:
“Người cao tuổi có quyền được bảo đảm quyết định các vấn đề liên quan đến tài sản của mình, phù hợp với quy định pháp luật.”
→ Như vậy, người già yếu vẫn có quyền công chứng văn bản thừa kế, nếu có đầy đủ năng lực hành vi dân sự tại thời điểm công chứng.
>>> Xem thêm: Cách liên hệ với phòng công chứng nhanh chóng, tiện lợi nhất
⚠️ Các điều kiện quan trọng để công chứng hợp pháp
1. Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Người lập thừa kế phải tỉnh táo, minh mẫn, có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình. Trong trường hợp có dấu hiệu lẫn lộn, mất trí nhớ hoặc bệnh tâm thần giai đoạn đầu, công chứng viên có quyền từ chối công chứng, hoặc yêu cầu giấy xác nhận từ cơ sở y tế có thẩm quyền.
Ví dụ: Một cụ ông 85 tuổi tại Đà Nẵng đến Văn phòng công chứng để lập di chúc. Do có tiền sử mất trí nhớ nhẹ, công chứng viên đã yêu cầu cụ và gia đình cung cấp “giấy xác nhận năng lực hành vi dân sự” do bệnh viện tâm thần tỉnh cấp. Sau khi xác minh đủ điều kiện, di chúc được công chứng hợp pháp.
Mọi nội dung của văn bản thừa kế phải là kết quả từ ý chí tự nguyện, không bị gợi ý, ép buộc, hoặc can thiệp từ người thân. Công chứng viên có trách nhiệm phỏng vấn riêng người lập để đảm bảo tính độc lập và trung thực.
3. Có mặt trực tiếp khi công chứng
Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định công chứng phải được thực hiện khi người yêu cầu có mặt tại tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp người không thể di chuyển do già yếu, bệnh tật thì công chứng viên có thể thực hiện công chứng ngoài trụ sở theo yêu cầu bằng văn bản.
Trích quy định: “Công chứng viên được phép thực hiện công chứng ngoài trụ sở khi người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại hoặc đang điều trị tại cơ sở y tế.”
Hồ sơ cần chuẩn bị
Để công chứng văn bản thừa kế hợp pháp cho người già, cần các giấy tờ sau:
Giấy tờ tùy thân của người lập thừa kế (CCCD/Hộ chiếu)
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản
Giấy tờ của người nhận thừa kế (nếu là khai nhận di sản)
Giấy khám sức khỏe hoặc giấy xác nhận năng lực hành vi (nếu cần)
Giấy đề nghị công chứng ngoài trụ sở (nếu người lập không thể di chuyển)
Một số lưu ý để đảm bảo tính hợp pháp
Không nên để người thừa kế trực tiếp soạn nội dung thay cho người lập, tránh bị coi là ảnh hưởng ý chí.
Nếu có tranh chấp trong gia đình, nên mời luật sư hoặc người làm chứng độc lập tham gia quá trình lập văn bản.
Nên ghi hình buổi lập di chúc hoặc công chứng nếu người lập đã cao tuổi, để làm chứng cứ về ý chí minh mẫn.
Kết luận về công chứng văn bản thừa kế
Công chứng văn bản thừa kế hợp pháp cho người già yếu là hoàn toàn có thể, nếu có năng lực hành vi dân sự, ý chí tự nguyện và thực hiện đúng quy trình pháp luật. Các tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm bảo đảm quy trình minh bạch, công bằng, đặc biệt khi người lập thừa kế là người cao tuổi.
Để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý sau này, bạn nên chủ động chuẩn bị kỹ hồ sơ, xác minh đầy đủ điều kiện và chọn địa điểm công chứng uy tín có kinh nghiệm xử lý các trường hợp đặc biệt.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
