Công chứng có vai trò bảo đảm tính an toàn pháp lý và minh bạch cho các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, trong thực tiễn, có không ít trường hợp hợp đồng được lập và công chứng không nhằm mục đích giao dịch dân sự chân chính, mà để hợp pháp hóa tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp. Khi đó, văn bản công chứng không những không được pháp luật bảo vệ mà còn có thể trở thành đối tượng bị xem xét hủy bỏ. Việc hủy công chứng tài sản bất hợp pháp là cơ chế pháp lý cần thiết nhằm ngăn chặn việc lợi dụng công chứng để “tẩy trắng” tài sản trái pháp luật.
1. Tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp trong giao dịch dân sự
1.1. Khái niệm tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp
Tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp là tài sản:
Có được từ hành vi vi phạm pháp luật;
Không hình thành từ các giao dịch, sự kiện pháp lý hợp pháp;
Thuộc diện bị pháp luật cấm lưu thông, chuyển dịch hoặc bị thu hồi theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Những tài sản này không đủ điều kiện để trở thành đối tượng hợp pháp của giao dịch dân sự.
1.2. Biểu hiện của việc hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp. Cách hủy công chứng tài sản bất hợp pháp
Trong thực tiễn công chứng, hành vi hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp thường thể hiện qua:
Lập hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, mua bán mang tính hình thức;
Kê khai nguồn gốc tài sản không đúng sự thật;
Sử dụng công chứng để tạo “vỏ bọc pháp lý” cho tài sản không hợp pháp;
Chuyển dịch tài sản qua nhiều giao dịch liên tiếp nhằm che giấu nguồn gốc.
>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ, uy tín, cam kết không phát sinh chi phí bất hợp lý
2. Hợp đồng công chứng nhằm hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp là giao dịch trái pháp luật. Có được hủy công chứng tài sản bất hợp pháp không?
2.1. Vi phạm điều cấm của pháp luật
Theo Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:
Mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm của luật;
Đối tượng của giao dịch là tài sản hợp pháp.
Việc lập hợp đồng để hợp pháp hóa tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp là hành vi vi phạm điều cấm, dù hình thức hợp đồng có đầy đủ và đã được công chứng.
2.2. Công chứng không làm thay đổi bản chất bất hợp pháp của tài sản
Công chứng chỉ:
Xác nhận ý chí và hình thức giao dịch;
Không có chức năng xác lập nguồn gốc hợp pháp cho tài sản.
Do đó, công chứng không thể và không được phép làm thay đổi bản chất bất hợp pháp của tài sản. Đây là nguyên tắc quan trọng trong việc xem xét hủy công chứng tài sản bất hợp pháp.
3. Căn cứ pháp lý hủy công chứng tài sản bất hợp pháp
3.1. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có hiệu lực khi:
Mục đích và nội dung không trái pháp luật;
Đối tượng giao dịch hợp pháp.
Giao dịch được lập nhằm hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp không đáp ứng điều kiện có hiệu lực, thuộc trường hợp giao dịch vô hiệu.
3.2. Căn cứ theo Luật Công chứng 2014
Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014, Tòa án có quyền tuyên hủy văn bản công chứng nếu:
Việc công chứng vi phạm pháp luật;
Nội dung hợp đồng trái pháp luật hoặc nhằm che giấu hành vi trái pháp luật.
Vì vậy, hủy công chứng tài sản bất hợp pháp là hệ quả pháp lý tất yếu khi chứng minh được mục đích hợp pháp hóa tài sản trái luật.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
4. Hệ quả pháp lý của việc hủy công chứng tài sản bất hợp pháp
4.1. Đối với hợp đồng và các bên giao dịch
Khi văn bản công chứng bị hủy:
Hợp đồng bị coi là vô hiệu;
Các bên phải khôi phục tình trạng ban đầu;
Tài sản có thể bị thu hồi hoặc xử lý theo quy định pháp luật;
Bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại nếu gây hậu quả.
4.2. Đối với giá trị pháp lý của văn bản công chứng
Việc hủy văn bản công chứng khẳng định rằng:
Công chứng không phải là công cụ hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp;
Tòa án có quyền xem xét bản chất thực sự của giao dịch, không phụ thuộc vào hình thức công chứng.
5. Ý nghĩa của việc hủy công chứng tài sản bất hợp pháp trong thực tiễn
Việc hủy công chứng trong các trường hợp này có ý nghĩa:
Ngăn chặn việc lợi dụng công chứng để che giấu hành vi vi phạm pháp luật;
Bảo vệ trật tự pháp luật và lợi ích công cộng;
Nâng cao trách nhiệm thẩm tra, cảnh giác của công chứng viên;
Góp phần phòng, chống các hành vi hợp thức hóa tài sản trái pháp luật.
Hủy công chứng tài sản bất hợp pháp là cơ chế pháp lý cần thiết nhằm bảo đảm rằng công chứng không bị biến thành công cụ hợp thức hóa các tài sản có nguồn gốc trái pháp luật. Dù được lập dưới hình thức hợp đồng công chứng, giao dịch có mục đích che giấu hoặc hợp pháp hóa tài sản bất hợp pháp vẫn không được pháp luật bảo vệ và có thể bị Tòa án tuyên hủy. Việc nhận thức đúng giới hạn của công chứng giúp các bên chủ động phòng ngừa rủi ro và bảo đảm tính minh bạch, an toàn cho các giao dịch dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
