Trong hoạt động công chứng, sự thống nhất giữa lời khai của người yêu cầu công chứng và hồ sơ, giấy tờ pháp lý là điều kiện quan trọng để bảo đảm tính xác thực và an toàn pháp lý cho giao dịch. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy không ít trường hợp công chứng viên phát hiện mâu thuẫn nghiêm trọng giữa lời khai và hồ sơ do các bên cung cấp. Khi đó, việc tiếp tục công chứng tiềm ẩn nguy cơ hợp thức hóa giao dịch trái pháp luật. Vì vậy, từ chối công chứng mâu thuẫn không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý của công chứng viên.
1. Mâu thuẫn giữa lời khai và hồ sơ trong hoạt động công chứng có được từ chối công chứng mâu thuẫn không?
1.1. Thế nào là mâu thuẫn nghiêm trọng?
Mâu thuẫn nghiêm trọng được hiểu là sự không thống nhất về nội dung cốt lõi của giao dịch giữa:
Lời trình bày, cam đoan của người yêu cầu công chứng; và
Các giấy tờ, tài liệu trong hồ sơ pháp lý.
Sự mâu thuẫn này ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định chủ thể, đối tượng, quyền định đoạt hoặc điều kiện có hiệu lực của hợp đồng.
1.2. Các dạng mâu thuẫn thường gặp
Một số mâu thuẫn phổ biến gồm:
Lời khai về quyền sở hữu không phù hợp với giấy chứng nhận;
Thông tin về tình trạng hôn nhân không trùng khớp với hồ sơ hộ tịch;
Lời khai về nguồn gốc tài sản khác với giấy tờ pháp lý;
Thời điểm xác lập quyền, nghĩa vụ không thống nhất giữa lời khai và tài liệu;
Lời khai phủ nhận tranh chấp trong khi hồ sơ thể hiện đang có khiếu nại, khiếu kiện.
2. Nghĩa vụ của công chứng viên khi phát hiện mâu thuẫn
2.1. Nghĩa vụ thẩm tra và xác minh
Theo Luật Công chứng 2014, công chứng viên có trách nhiệm:
Kiểm tra tính hợp pháp, tính xác thực của hồ sơ;
Đối chiếu lời khai với tài liệu, chứng cứ;
Yêu cầu làm rõ hoặc bổ sung khi phát hiện dấu hiệu chưa rõ ràng.
Khi mâu thuẫn không thể được giải thích hoặc khắc phục hợp lý, công chứng viên không được tiếp tục công chứng.
>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ, uy tín, cam kết không phát sinh chi phí bất hợp lý
2.2. Từ chối công chứng mâu thuẫn là nghĩa vụ bắt buộc
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải từ chối công chứng nếu:
Hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật;
Có căn cứ cho rằng giao dịch không bảo đảm điều kiện có hiệu lực.
Mâu thuẫn nghiêm trọng giữa lời khai và hồ sơ là dấu hiệu rõ ràng cho thấy nguy cơ vi phạm pháp luật, do đó việc từ chối công chứng mâu thuẫn là hoàn toàn có cơ sở.
3. Căn cứ pháp lý của việc từ chối công chứng mâu thuẫn
3.1. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:
Chủ thể có năng lực pháp luật, năng lực hành vi phù hợp;
Chủ thể có quyền định đoạt hợp pháp đối với đối tượng giao dịch.
Khi lời khai không thống nhất với hồ sơ, các điều kiện này chưa được xác lập chắc chắn, làm phát sinh căn cứ từ chối công chứng.
3.2. Căn cứ theo Luật Công chứng 2014
Luật Công chứng yêu cầu công chứng viên:
Bảo đảm tính hợp pháp của hợp đồng;
Không công chứng giao dịch có dấu hiệu gian dối hoặc không rõ ràng về pháp lý.
Do đó, từ chối công chứng mâu thuẫn là biện pháp phòng ngừa rủi ro cần thiết và đúng pháp luật.
4. Ý nghĩa của việc từ chối công chứng mâu thuẫn
4.1. Bảo vệ quyền lợi của các bên
Việc từ chối công chứng giúp:
Ngăn chặn giao dịch có nguy cơ vô hiệu;
Tránh thiệt hại cho bên ngay tình;
Buộc các bên phải minh bạch hóa thông tin trước khi xác lập giao dịch.
4.2. Bảo đảm tính chuẩn mực của hoạt động công chứng
Từ chối công chứng khi có mâu thuẫn:
Góp phần nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên;
Ngăn chặn hành vi gian dối, hợp thức hóa hồ sơ không đúng sự thật;
Tăng cường niềm tin xã hội đối với hoạt động công chứng.
Từ chối công chứng mâu thuẫn khi phát hiện sự không thống nhất nghiêm trọng giữa lời khai và hồ sơ là yêu cầu pháp lý bắt buộc nhằm bảo đảm an toàn cho giao dịch dân sự. Công chứng viên không chỉ xác nhận hình thức giao dịch mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa rủi ro và bảo vệ trật tự pháp luật. Việc áp dụng nghiêm túc nguyên tắc này góp phần nâng cao chất lượng và uy tín của hoạt động công chứng trong thực tiễn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
